Όσοι σπέρνουν ανέμους, θερίζουν θύελλες

ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ: ΑΠΟ ΕΥΚΤΕΕΣ, ΑΠΟΤΡΟΠΑΙΕΣ, ΓΙΑΤΙ;

Oταν πριν καιρό επισκέφτηκα το λιγνιτωρυχείο και το εργοστάσιο επεξεργασίας λιγνίτη έξω από την Κοζάνη, έμεινα εμβρόντητη από τις εικόνες και τους συνειρμούς. Ένα τρομακτικό τοπίο, προάγγελος ενός εφιαλτικού μέλλοντος, συνέπεια ενός καταστροφικού παρόντος. Χωριά ξεριζωμένα με τα απομεινάρια της καθημερινότητας να κείτονται εδώ κι εκεί, κουφάρια γης και αδηφάγοι εκσκαφείς που υπέσκαπταν την ίδια τη ζωή. Γιατί εκτός από το περιβάλλον, τα εκατομμύρια τόνων στείρων υλικών και τέφρας, τα εκατομμύρια κυβικά εκπομπών θερμών καυσαερίων έχουν δολοφονικές συνέπειες για τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής.
Κοιτάζοντας τις εικόνες στο βίντεο της Πρωτοβουλίας Διάσωσης του Αποπηγαδιού, της ορεινής περιοχής του νομού Χανίων που αρπάχθηκε και καταπατήθηκε για την εγκατάσταση τριών ανεμογεννητριών σε δύσβατη κορυφογραμμή προκαλώντας ανεπανόρθωτη ζημιά στο περιβάλλον και την υπό προστασία πανίδα του τόπου (apopigadi.blogspot.com), η θλίψη ήταν ίδια και η διαφορά της καταστροφής που προκαλείται στο περιβάλλον δυσδιάκριτη.
Τι είναι, λοιπόν, αυτό που έκανε τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας από ευκτέες, αποτρόπαιες; Γιατί οι κάτοικοι της μιας περιοχής μετά την άλλη ξεσηκώνονται ενάντια στην εγκατάσταση ανεμογεννητριών στον τόπο τους; Γιατί αυτό που ευαγγελιζόμασταν, τώρα δαιμονοποιείται; Για τον ίδιο λόγο που οι πολίτες κατεβαίνουν στους δρόμους όλης της χώρας και πλημμυρίζουν τις πλατείες. Έλλειμμα δημοκρατίας και περίσσεια ιδιωτικού συμφέροντος. Αρπαγή του δημόσιου πλούτου και αφαίμαξή του προς ίδιον όφελος.

Επιμέλεια: Ζωή Γεωργούλα

«Θλιμμένες είναι οι κορφές
στην Αγριμοκεφάλα, τ’ Αποπηγάδι
είναι χλωμό και παραπονεμένο.
Βουνά κι ήντα ’ναι η λύπη σας
κι η παραπόνεσή σας, ήντα ’ναι η μαύρη καταχνιά κι η γ’ ερημιά στα πλάγια;»

Αποπηγάδι: Τα πουλιά πεθαίνουν στον αέρα

Το Αποπηγάδι, ένας ορεινός όγκος μοναδικής ομορφιάς με σπάνια χλωρίδα και πανίδα στο νομό Χανίων, αλλά και πολιτιστική και ιστορική σημασία, βρέθηκε στο κέντρο του σχεδιασμού εγκατάστασης αιολικού πάρκου από τις εταιρείες Αιολική Μουσούρων και EEN Hellas –θυγατρική της γαλλικής EDF Energie Nouvelle με την οποία η ΔΕΗ έχει συνάψει συμφωνία για την ανάπτυξη των ΑΠΕ στην Ελλάδα-, ήδη από το 2001. Τότε, η εταιρεία Κτίστωρ κατέθεσε αίτημα για την έναρξη μελετών για τη δημιουργία αιολικού πάρκου στο χωριό Παλιά Ρούματα στο Αποπηγάδι, το οποίο έγινε ομόφωνα δεκτό από το αρμόδιο δημοτικό συμβούλιο Βουκολιών.

Για εσάς χωρίς εσάς

Το πρώτο παράδοξο για τους κατοίκους ήταν ότι στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) που ενέκριναν οι αρμόδιες υπηρεσίες, αναφέρεται ότι πρόκειται για εγκατάσταση τριών ανεμογεννητριών, που όμως φέρεται να χρειάζονται πάνω από 2.000 στρέμματα. Παράλληλα, την περίοδο από το 2004 έως το 2006, το Δασαρχείο Χανίων με τέσσερις πράξεις χαρακτηρισμού που εξέδωσε, χαρακτήρισε σειρά ιδιωτικών γεωργικών και κτηνοτροφικών εκτάσεων 2.700 στρεμμάτων του Αποπηγαδιού δημόσιες δασικές, χωρίς καμία ενημέρωση των ιδιοκτητών, οι οποίοι κατά συνέπεια δεν πρόλαβαν να καταθέσουν ένσταση. Επρόκειτο ακριβώς για την έκταση που φέρεται να χρειαζόταν για την εγκατάσταση των τριών ανεμογεννητριών, η οποία στην κυριολεξία υφαρπάχθηκε από τους κατοίκους και νόμιμους ιδιοκτήτες. Μόλις το 2011 μετά από αγώνα των κατοίκων, τρεις από τις παραπάνω πράξεις χαρακτηρισμού κρίθηκαν ότι δεν είχαν αναρτηθεί νόμιμα και επαναναρτήθηκαν, ώστε να μπορέσουν οι ιδιοκτήτες να καταθέσουν ενστάσεις με δικά τους έξοδα.

Το δεύτερο παράδοξο ήταν ότι στην ίδια ΜΠΕ εγκρίνεται η διάνοιξη δρόμου, αποκλειστικής ιδιωτικής χρήσης, μήκους πέντε χιλιομέτρων που εκχέρσωσε απάτητες βουνοκορφές, τη στιγμή που πολύ κοντά στο χώρο εγκατάστασης του αιολικού πάρκου έφτανε ήδη διανοιγμένος δρόμος. Επιπλέον, κατά τη διάρκεια της διάνοιξης του νέου δρόμου παραβιάστηκαν συντριπτικά οι εγκεκριμένοι περιβαλλοντικοί όροι ως προς το πλάτος του δρόμου και την απόρριψη των μπάζων.

Τα παραπάνω θα ήταν ίσως αρκετά για να στρέψουν τους κατοίκους οποιασδήποτε περιοχής εναντίον της εγκατάστασης ανεμογεννητριών. Επιπλέον, όμως, μέχρι τον Ιούνιο του 2008, που οι εκσκαφείς ξεκίνησαν το καταστροφικό τους έργο, κανείς κάτοικος της ευρύτερης περιοχής δεν είχε ενημερωθεί για τα σχέδια των ιδιωτικών εταιρειών που είχαν αναλάβει την εγκατάσταση και χρήση των ανεμογεννητριών. Ποτέ κανείς δεν έκανε τον κόπο να τιμήσει τη δημοκρατία και να ενημερώσει, να διαλεχθεί και τελικά να λάβει υπόψη του τη γνώμη αυτών που ζούσαν στον τόπο που εκείνοι ήρθαν. Οι ίδιοι οι κάτοικοι οργάνωσαν λαϊκές συνελεύσεις, στις οποίες ενημερώθηκαν και συζήτησαν, και τελικά κατέθεσαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας αίτηση για την ακύρωση του έργου. Η απάντηση της πολιτείας ήταν καταστολή, συλλήψεις και μηνύσεις. Το Συμβούλιο της Επικρατείας αποφάνθηκε μεν αρνητικά για τη συνέχιση του έργου, αλλά στην αίτηση αναστολής που έκαναν οι εταιρείες, κέρδισαν καταθέτοντας μελέτες εξ αποστάσεως και μελέτη ορνιθολόγου που αντέκρουε το υπόμνημα της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας, το οποίο είχε καταρχήν λάβει υπόψη το ΣΤΕ για την πρώτη αρνητική απόφαση.

Το μυστικό του «υβριδικού σταθμού»

Όλα τα παράδοξα και τα παράνομα που μέχρι τότε είχαν υποστεί οι κάτοικοι, αποκάλυψαν την αιτία τους όταν οι ίδιες εταιρείες, το Νοέμβριο του 2010, κατέθεσαν ΜΠΕ για την κατασκευή υβριδικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στο Αποπηγάδι, την οποία εκ νέου υπέγραψε ο τότε περιφερειάρχης Aθ. Καρούντζος, παρά την αντίθετη γνωμοδότηση της Διεύθυνσης Δασών Χανίων. Eπίσης, ζήτησαν και πήραν άδεια από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας για τρεις ακόμα υβριδικούς σταθμούς με δεξαμενές νερού εκατοντάδων χιλιάδων κυβικών με γεωτρήσεις και δεκάδες ανεμογεννήτριες.

Μέχρι πριν τρεις μήνες, παρά τις δεκάδες καταγγελίες κατοίκων, οι τρεις ανεμογεννήτριες λειτουργούσαν σκοτώνοντας αετούς και χρυσαετούς. Όμως από τα μέσα του Γενάρη μεγάλο μέρος του εξοπλισμού τους κείτεται σαν τα λαβωμένα πουλιά. Είναι η δεύτερη φορά που οι καιρικές συνθήκες προκάλεσαν ζημιές στις ανεμογεννήτριες και στο σύνοδο εξοπλισμό με αποτέλεσμα την προσωρινή παύση της λειτουργίας τους, αλλά και τη διάψευση των μελετών που επικαλέστηκαν οι εταιρείες.

Ικαρία: Ένας σκαντζόχοιρος που πλέει στη θάλασσα;

Καθώς φαίνεται, κάποιοι φαντάζονται τα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου σαν ένα τεράστιο αιολικό πάρκο. Όπως αναφέρεται και στο άρθρο του Ηλία Γιαννίρη, που η «Εποχή» δημοσίευσε στις 6 Φεβρουαρίου 2012, και στην Ικαρία τον Ιούλιο του 2011, χωρίς καμία τοπική ενημέρωση ή διαβούλευση, η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας ενέκρινε άδεια προς εταιρεία συμφερόντων Μυτιληναίου για εγκατάσταση 110 ανεμογεννητριών σε έκταση 28 τετραγωνικών χιλιομέτρων στον Αθέρα, 3 MW η καθεμία. Η άδεια προβλέπεται να έχει ισχύ για 25 χρόνια με επιπλέον πρόβλεψη ανανέωσής της για άλλα 25, σύνολο 50 χρόνια. Η περιοχή που διεκδικείται από την ιδιωτική εταιρεία είναι μεγάλης σπουδαιότητας για την ορνιθοπανίδα. Εκεί βρίσκεται το μοναδικό πανάρχαιο δασικό οικοσύστημα «Δάσος του Ράντη», περιβαλλοντικά προστατευόμενες περιοχές Natura 2000, τόποι με τεράστια παλαιολιθική, νεολιθική, ιστορική και πολιτιστική αξία, τα περίφημα ιστορικά μονοπάτια της Ικαρίας που διατρέχουν όλο τον Αθέρα, οι πέτρινοι φραγμοί, με πιο σπουδαίο το φραγμό που βρίσκεται κατά μήκος του Αθέρα και πολύτιμες πηγές νερού κατά μήκος της βουνοκορφής. Όλα αυτά σχεδιάζεται «να ισοπεδωθούν για να γίνει ένα ιδιωτικό επενδυτικό έργο, σε δημόσια-δημοτική γη και ίσως σε ιδιωτικές εκτάσεις, με στόχο το κέρδος για 25 ή 50 χρόνια και η Ικαρία θα μοιάζει σαν σκαντζόχοιρος που πλέει στη θάλασσα», όπως σημειώνουν οι Ικαριώτες στο κείμενο με το οποίο συλλέγουν υπογραφές εναντίον της σχεδιαζόμενης βιομηχανικής εγκατάστασης (www.gopetition.com/petitions/ικαρια-υπογραφουμε-κατα-των-11.html).

Χίος: Η φύση του καπιταλισμού εναντίον της φύσης

Στη Χίο οι κάτοικοι είναι ανάστατοι και αυτοοργανώνονται για να αλληλλοενημερωθούν για τη γιγαντική εγκατάσταση ανεμογεννητριών, που σχεδιάζεται από την ισπανική εταιρεία Iberdrola Ρόκας, για την οποία κανείς εκπρόσωπος της πολιτείας, πολλώ δε μάλλον της ιδιωτικής εταιρείας, δεν φρόντισε να τους ενημερώσει και να τους ρωτήσει.* Συγκεκριμένα, σχεδιάζεται η εγκατάσταση 75 ανεμογεννητριών ισχύος 2ΜW η κάθε μία, κατανεμημένες οι 65 σε 6 αιολικά πάρκα στην ευρύτερη περιοχή του Αίπους και οι 10 σε ένα αιολικό πάρκο στην Αμανή. Κάθε ανεμογεννήτρια θα έχει ύψος 67 μέτρα και η απόσταση μεταξύ τους θα είναι τουλάχιστον 250 μέτρα. Δηλαδή ένα πάρκο 10 ανεμογεννητριών θα καταλαμβάνει χώρο μήκους περίπου 3.000 μέτρων. Για την εγκατάσταση και επικοινωνία των αιολικών πάρκων θα ανοιχτούν 48 χιλιόμετρα δρόμοι πλάτους 5 μέτρων, ενώ για τα καλώδια μεταφοράς θα σκαφτούν χαντάκια πλέον των 50 χιλιομέτρων, ενώ η παραγόμενη ενέργεια θα μεταφέρεται με υποβρύχιο καλώδιο στην κεντρική Ελλάδα.

Όπως εξηγούν οι Χιώτες στο κείμενο με το οποίο συλλέγουν υπογραφές (www.petitionbuzz.com/petitions/chioswindturbines), «η προτεινόμενη επένδυση απέχει μακράν από τη φιλοσοφία και τις πρακτικές της πράσινης και αειφόρου ανάπτυξης, προσβλέποντας μονάχα σε γιγαντισμό έργων και κερδών». Αποδομούν ένα-ένα τα δήθεν επιχειρήματα περί «ανάπτυξης», αφού η σχεδιαζόμενη βιομηχανική εγκατάσταση «θα καταστρέψει ένα τεράστιο κομμάτι του φυσικού τοπίου της Χίου με δεκάδες χιλιόμετρα διανοίξεις δρόμων, εκατοντάδες στρέμματα εκβραχισμών και εκχερσώσεων, θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στα είδη των πουλιών και στους βιότοπούς τους και ενδεχομένως στο μικροκλίμα του νησιού, θα πλήξει τον τουριστικό τομέα και θα ακυρώσει κάθε δυνατότητα ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού, θα στερήσει δια παντός τη δυνατότητα από την τοπική κοινωνία και τον δήμο μας να εκμεταλλευθεί ο ίδιος την αιολική ενέργεια προς όφελος των δημοτών του, ενώ θα καταστήσει το νησί ισοβίως δέσμιο ενεργειακά από ένα καλώδιο μιας ιδιωτικής και πολυεθνικής εταιρίας, θα προσφέρει δυσανάλογα λίγες σε σχέση με το μέγεθος του έργου θέσεις εργασίας και για πολύ περιορισμένο χρόνο, δηλαδή μονάχα όσο διαρκούν τα έργα κατασκευής των αιολικων εργοστασίων, ενώ είναι βέβαιο ότι και οι λιγοστές έμμεσες θέσεις εργασίας δεν θα καλυφθούν από ντόπιο πληθυσμό λόγω έλλειψης τεχνογνωσίας και τεχνικών προδιαγραφών».

Οι πολίτες ρωτούν, οι υπεύθυνοι κωφεύουν

Παράλληλα, τίθενται και μια σειρά αμείλικτων ερωτημάτων, όπως τα εκφράζει ο Δημήτρης Αθανασόπουλος, φυσικός και διευθυντής γυμνασίου (www.aplotaria.gr/2012/03/athanasopoulos-rokas/): Όπως διαπιστώνεται από τη σχεδιαζόμενη εγκατάσταση «το έργο δεν έχει καμιά σχέση με την εξυπηρέτηση των ενεργειακών αναγκών της Χίου. Πρόκειται για τη δημιουργία ενός αιολικού εργοστασίου παραγωγής ενέργειας, που θα πωλείται στη ΔΕΗ σε τιμή μεγαλύτερη της σημερινής με στόχο το κέρδος. (...) Το καλώδιο διασύνδεσης συνδέει σε αρχική φάση τα αιολικά πάρκα του Ρόκα με το κεντρικό δίκτυο. Στη μελέτη αυτό αναφέρεται σαν ένα υποσύνολο της ουσιαστικής διασύνδεσης των νησιών με το κεντρικό δίκτυο. Αυτό μέλλει να αποφασιστεί και να γίνει από τη ΔΕΣΜΗΕ [φορέα διαχείρισης των δικτύων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας στον οποίο το δημόσιο συμμετέχει με 51%]. Θα χρειαστεί δηλαδή ένα άλλο έργο απρόβλεπτου κόστους και για την ώρα χωρίς μελέτη, απόφαση και χρηματοδότηση. Τελικά, δηλαδή, το καλώδιο της εταιρείας Ρόκας δεν εξασφαλίζει καμιά διασύνδεση της Χίου με το κεντρικό δίκτυο. Παραμένει όμως η έμμεση χρηματοδότηση του από τη ΔΕΗ και τελικά από τους καταναλωτές, αφού για το λόγο του καλωδίου η ΔΕΗ θα αγοράζει από τη Ρόκας την κιλοβατώρα 25% ακριβότερα. (...) Κι αν αυτό είναι βέβαια φυσικό στον καπιταλισμό, το ερώτημα είναι πού ωφελείται ο πολίτης της Χίου; (...) Σε ποιο χωροταξικό και αναπτυξιακό σχεδιασμό για τη Χίο εντάσσεται η εγκατάσταση ενός τέτοιου γιγαντιαίου έργου; Πότε και ποιοι αποφάσισαν για αυτό το σχεδιασμό και ποιοι αποφάσισαν να εκχωρήσουν το αιολικό δυναμικό του νησιού μονοπωλιακά στη Ρόκας; Ποιοι νομιμοποιούνται να αποφασίσουν την ενεργειακή εξάρτηση των νησιών του Βορειανατολικού Αιγαίου, ενός τόσο ευαίσθητου εθνικού χώρου, από μια πολυεθνική; Ποιος έχει καθορίσει τη φέρουσα ικανότητα του νησιού και πού σταματά η εγκατάσταση αιολικών πάρκων. Ποιος εξασφαλίζει ότι κατά τις ορέξεις της πολυεθνικής οι ανεμογεννήτριες αύριο δεν θα γίνουν 100,150 κ.λπ.;»

Βίντεο από τις συναντήσεις ενημέρωσης αλλά και άρθρα σχετικά μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα www.voreioaigaiosos.gr

Γίνεται, λοιπόν, σαφές από την περιδιάβαση σε Χανιά, Χίο και Ικαρία, ότι οι πολίτες δεν τρελάθηκαν ούτε μετατράπηκαν σε σύγχρονους Δον Κιχώτες. Όπως σημείωνε και ο Τέλης Τύμπας, καθηγητής Ιστορίας της Τεχνολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, σε άρθρο του στο «Εντός Εποχής», στις 4 Ιουλίου του 2010 (www.kanda­nos.eu/no­de/1290), «προφανώς είμαστε όλες και όλοι υπέρ των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Είναι άλλο, όμως, οι πηγές ενέργειας γενικά και αφηρημένα και άλλο οι ειδικές και συγκεκριμένες τεχνικές με τις οποίες αυτές αξιοποιούνται κοινωνικά. Η ηγεμονεύουσα ιδεολογία περί ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ταυτίζει τα δύο, φυσικές πηγές και κοινωνικές τεχνικές, για να εμφανίσει ως φυσικό δεδομένο αυτό που είναι κοινωνικό ζητούμενο: αντί να αποφασίζεται δημοκρατικά τι θα πρέπει να ορισθεί, επιλεγεί και αναπτυχθεί ως ενεργειακή τεχνική κατάλληλη για να αντιμετωπισθεί η οικολογική κρίση, επιβάλλεται μέχρι στιγμής τεχνοκρατικά ένας συγκεκριμένος ορισμός των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αυτός που προσιδιάζει στις επιδιώξεις του κεφαλαίου των μεγάλων ενεργειακών ομίλων.

Στο πλαίσιο της τεχνοκρατικής αυτής επιβολής, μια σύγχρονη ανεμογεννήτρια αιολικού πάρκου εμφανίζεται σαν κάτι που είναι τεχνικά αντίστοιχο ενός παραδοσιακού ανεμόμυλου. Σαν να διαφέρουν τα δύο μόνο ως προς την αεροδυναμική και την ανθεκτικότητα των υλικών κατασκευής. Λες και δεν τα χωρίζει, μεταξύ άλλων, μια καθοριστική τεχνική και κοινωνική διαφορά. Η διαφορά αυτή έχει όνομα. Είναι το μακρύ δίκτυο μεταφοράς ενέργειας, χωρίς το οποίο δεν έχει νόημα το αιολικό πάρκο. Είναι ακριβώς αυτό που αποκρύπτεται στις τρέχουσες διαφημίσεις αιολικών πάρκων. Ένα δίκτυο που έχει διαμορφωθεί, ώστε να υποστηρίξει την καρκινωματική αστική συγκέντρωση. Είναι αυτό με το οποίο θα επιχειρηθεί να συντηρηθεί ενεργειακά η Αθήνα, διά της συγκέντρωσης - υφαρπαγής της αιολικής ενέργειας που θα παράγεται από το Αποπηγάδι της Κρήτης μέχρι τον Ελικώνα της Βοιωτίας. Ενώ θα λαμβάνει χώρα αυτό που ο Μαρξ ονομάζει «πρωταρχική συσσώρευση» ως προϋπόθεση της «κανονικής» διαδικασίας συσσώρευσης κεφαλαίου».

«Έχουν υπάρξει εναλλακτικά ιστορικά παραδείγματα επιτυχημένου πειραματισμού με τη μαζική χρήση αιολικών διατάξεων, που μεριμνούσαν για την οικιακή ή κοινοτική αποθήκευση της ενέργειας, τόσο με μηχανικές όσο και ηλεκτρικές υπο-διατάξεις (βλ. Τέλης Τύμπας, «Η ύβρις της ανεμογεννήτριας», «Αυγή», 25 Ιανουαρίου 2009: www.kandanos.eu/node/518). Αλλά και σήμερα υπάρχουν διατάξεις τέτοιας φιλοσοφίας. Εννοείται ότι η προοπτική ανάπτυξης τέτοιων διατάξεων σε μαζική (αλλά στην περίπτωση αυτή οριζόντια) κλίμακα δεν μπορεί παρά να συμβαδίζει με την άρση της αστυφιλίας, η οποία θα βασισθεί στην τοπική παραγωγή και χρήση ενέργειας, μετά από δημοκρατικό σχεδιασμό, με έμφαση στην κατάλληλη αποθήκευση και με προτεραιότητα στην αποφυγή της σπατάλης».

ΧΡΗΣΙΜΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Κωστής Πετράκης, «Ο ασκός του Αιόλου και οι ανεμογεννήτριες» στο περιοδικό «Ουτοπία», τεύχος 92 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2010:

www.kandanos.eu/sites/kandanos.eu/files/askos_aiolou_2a.pdf

Πηγή άρθρου

http://www.epohi.gr/portal/perivallon/11632-2012-04-09-14-38-16